Tên Anh Chưa Có Trong Danh Sách

Tên anh chưa có trong danh sách (В списках не значился) là một cuốn tiểu thuyết Xô viết của nhà văn Boris Vassilyev, cuốn sách được xuất bản năm 1974 ở Liên bang Xô Viết, lấy bối cảnh là cuộc Chiến tranh vệ quốc vĩ đại (1941-1945), tác phẩm nói về một người lính Hồng quân trẻ tuổi đã tham gia vào công cuộc bảo vệ pháo đài Brest ở biên giới phía tây của Liên Xô (Nay thuộc Belarus), khi quân Đức tấn công. Tên anh chưa có trong danh sách được coi là một trong hai cuốn tiểu thuyết ngắn hay nhất của Boris viết về chủ đề cuộc chiến tranh vệ quốc (cùng với cuốn Và nơi đây bình minh yên tĩnh).

Đêm ngày 21, rạng sáng ngày 22 tháng 6 năm 1941, quân đội Đức Quốc xã bất ngờ nổ súng mở đầu cho Chiến dịch Barbarossa tấn công Liên Xô. Cùng ngày 21 tháng 6 định mệnh, anh lính trẻ Nikolai Pluzhnikov được điều tới Pháo đài Brest, tiền đồn của Hồng quân nằm ở biên giới Đức-Xô. Pluzhnikov chưa kịp tìm tới đơn vị của mình để đăng ký thì toàn pháo đài đã bị dội pháo phủ đầu ác liệt và sau đó bộ binh Đức Quốc xã bắt đầu tràn ngập Brest. Tuy cố gắng chống đỡ nhưng trong cảnh bị tấn công chớp nhoáng, Hồng quân không thể đáp trả lại một lực lượng đông đảo với hỏa lực vượt trội của quân Đức, đồng đội của Pluzhnikov lần lượt ngã xuống, còn bản thân anh lính trẻ phải ẩn nấp trong hệ thống hầm hào của pháo đài để tiếp tục duy trì cuộc kháng cự. Ngày tháng dần qua, những người Nga cuối cùng trong pháo đài lần lượt ngã xuống hoặc bị bắt, Pluzhnikov rơi vào trạng thái hoàn toàn cô độc, vừa cố gắng cầm cự để sống sót, vừa phải căng mọi giác quan để đối phó với quân Đức. Sau chín tháng kháng cự, khi mà chiến tuyến đã tiến sâu vào trung tâm nước Nga, Pluzhnikov, người lính duy nhất còn lại của Hồng quân ở Brest, cuối cùng cũng bị bắt. Khi các sĩ quan Đức Quốc xã hỏi anh về tên tuổi, cấp bậc, chức vụ, Nikolai Pluzhnikov chỉ trả lời rằng: "Tôi, người lính Nga" và qua đời. Thành phố Brest sau này đã được chính phủ Liên Xô phong tặng danh hiệu Thành phố Anh hùng.

Tên anh chưa có trong danh sách có thể được coi là một cuộc chiến thu nhỏ của cuộc chiến lớn trong đó tập hợp đầy đủ những thành phần người, những người lính anh dũng chiến đấu cho tới chết vì Tổ quốc, những chiến sĩ hóa điên vì kinh hoàng, những kẻ hèn đầu hàng kẻ địch, những bà mẹ chăm sóc các chiến sĩ như con mình...

Cuốn sách đưa chúng ta về một thời quá khứ đau thương nhưng hào hùng. Tuy là một tác phẩm nước ngoài nhưng rất sâu sắc khi liên hệ về đất nước ta, nó khiến ta thấy cảm phục những con người như thế và đồng thời cảm thấy căm ghét chiến tranh căm thù cái ác.