Thế kỷ 13 với Thành - cát Tư - hãn, đã xuất hiện một đế chế Mông Cổ vừa hùng mạnh vừa tàn bạo và ngạo mạn chưa từng thấy trong lịch sử nhân loại. Với nửa thế kỷ từ khi đế quốc Mông Cổ xuất hiện, nó đã xác lập được một lãnh thổ mênh mông từ bờ Bắc Hải tới Thái Bình Dương. Chúng chinh phục gần hết châu Á, qua nửa châu Âu. Các nước lớn như đế chế Nga và đế chế Trung Hoa đều lần lượt bị tiêu diệt và bị đặt dưới ách thống trị của người Mông Cổ. Quân Mông Cổ và sau này là đế quốc Nguyên đã ba lần kéo đại binh sang xâm lược nước ta (1257, 1285, 1288), cả ba lần đều bị đánh bại.

Có thể nói, triều Trần là một triều đại võ công, văn hiến, nhiều nhân tài - một triều đại huy hoàng vào bậc nhất trong lịch sử Việt Nam (ba lần thắng quân xâm lược Nguyên - Mông). Triều Trần tồn tại ba thứ đạo và cũng là ba dòng triết học lớn: Phật, Nho, Lão và ba đạo lại cùng phát triển trên cơ sở “tam giáo đồng nguyên” (vốn đã có nền móng từ thời Lý). Đó là chỗ linh diệu, cao siêu của các nhà trị quốc nhằm dung hòa để ba thứ đạo ấy có cùng một mục tiêu là phục vụ con người, dân tộc Việt. Định hướng xã hội thời đó là: Xã hội Nho, Tâm linh Phật, Thiên nhiên Đạo đã tạo nên một chỉnh thể ý thức hệ dân tộc Việt phát triển ở một tầm cao mới.